Το άρθρο αυτό του Τάσου Τέλλογλου είναι αναδημοσίευση από το inside story.
Το ακριβότερο νησί των Κυκλάδων καταστρέφεται μέρα με τη μέρα με τη συναίνεση της ελληνικής πολιτείας και του τοπικού δήμου. Και δεν φαίνεται να υπάρχει δρόμος επιστροφής.
Την περασμένη Τρίτη 7 Μαρτίου, ο αρχαιολόγος Μανώλης Ψαρρός κατέβηκε από τον συρμό του ηλεκτρικού στο Μαρούσι κοντά στη γειτονιά του πατρικού του σπιτιού. Προχώρησε προς το αυτοκίνητό του και την ώρα που επιχειρούσε να το ανοίξει αισθάνθηκε έναν δυνατό πόνο στο πίσω μέρος του κεφαλιού και έχασε τις αισθήσεις του. Ένας περαστικός είδε τον δράστη – μάλλον ήταν ένας και έφυγε εσπευσμένα, αφού τον κλώτσησε. Ο υπάλληλος της αρχαιολογικής υπηρεσίας Κυκλάδων χρειάσθηκε να μείνει οκτώ ημέρες στον «Ευαγγελισμό» με μαυρισμένα μάτια και σπασμένα πλευρά.
Αυτό που του συνέβη είναι απολύτως συμπτωματικό όσων καταγράφονται τα τελευταία χρόνια στη Μύκονο. Όποιος δεν υποτάσσεται στο «σύστημα» παράνομης νομιμοποίησης των αυθαίρετων κτισμάτων δέχεται μπούλινγκ, τρώει ξύλο και αν συνεχίσει κινδυνεύει η ζωή του. Αλλά η ελληνική αστυνομία κοιμάται.
Απόπειρες που έπεσαν στο κενό
Η ιστορία θα ήταν γκροτέσκα, αν δεν ήταν αληθινή: Ένας από τους ισχυρότερους οικονομικούς παράγοντες της χώρας τηλεφωνεί στον πανίσχυρο πρώην επικεφαλής του γραφείου του πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη, για να διαμαρτυρηθεί ότι έχουν υπερχειλίσει τα περιττώματα από τους βόθρους στην παραλία της Μυκόνου όπου κολυμπάει και χύνονται στη θάλασσα. Όταν ο τελευταίος τηλεφωνεί σε δημοτικό άρχοντα του νησιού, αυτός το διαψεύδει. Η υπερχείλιση τις περισσότερες φορές οφείλεται σε αδυναμία του αποχετευτικού συστήματος να «σηκώσει» τις ποσότητες που δέχεται, όταν έχει φτιαχτεί για λιγότερες κατοικίες ή δωμάτια. «Χοντρικά, μόνο τα κορόϊδα κτίζουν στην Μύκονο τόσα τετραγωνικά όσα γράφει η άδεια», λέει στο inside story μηχανικός στην Αθήνα που κτίζει τη Μύκονο, αλλά θέλει να παραμείνει ανώνυμος.
Η εκ των υστέρων νομιμοποίηση παρανομιών με αυθαίρετες κατασκευές επιτρέπεται μόνο για τα κτίσματα που ανεγέρθηκαν ως τις 28/7/2011. Υπάρχουν σήμερα μηχανικοί που βεβαιώνουν ότι για πάρα πολλά κτίσματα της Μυκόνου είναι εύκολο να αποδειχθεί ότι, παρότι δηλώνουν ότι κτίσθηκαν πριν από αυτήν την ημερομηνία, έχουν κτιστεί μετά, και έχουν βέβαια παρανομίες, αλλά δεν υφίστανται το παραμικρό.
Τρεις φορές έχει ανακοινώσει το κράτος, όπως αποκάλυψε χθες ο Γιώργος Λιάλιος στην Καθημερινή, ότι θα χρησιμοποιήσει αεροφωτογραφίες για να δει ποια κτίρια εμπίπτουν στον κανόνα και ποια όχι. Την πρώτη φορά ήταν το 2012, όταν η τότε Γενική Επιθεωρήτρια Περιβάλλοντος Μαργαρίτα Καραβασίλη πέταξε πάνω από τη Μύκονο, αφότου ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Παπακωνσταντίνου είχε ανακοινώσει πως επρόκειτο να «νομιμοποιηθούν» μόνο όσο ακίνητα είχαν κτισθεί μέχρι το 2011. Η Μύκονος, θεωρούσε τότε η πολιτική ηγεσία, θα ήταν μόνο η αρχή. Όμως τα πράγματα δεν ήρθαν όπως τα περίμεναν. «Όταν φθάσαμε στην Μύκονο», μου είπε η κ. Καραβασίλη αυτήν την εβδομάδα «την άνοιξη του 2012, κανείς δεν ήξερε ότι πάμε με τους επιθεωρητές του περιβάλλοντος. Όμως όταν φτάσαμε στις κατασκευαζόμενες οικοδομές, που ήταν εκατοντάδες, έπρεπε να γίνουν συλλήψεις και καλέσαμε την αστυνομία. Το έμαθε όλο το νησί και οι εργολάβοι εξαφανίσθηκαν». Τότε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος είχε φωτογραφίσει τις ιδιοκτησίες και τις κατασκευές και πολλά από τα τεκμήρια αυτά κατατέθηκαν στη Βουλή, αλλά αποτέλεσμα δεν υπήρξε. Η δεύτερη απόπειρα επίκλησης της φωτογραφικής καταγραφής έγινε το 2020, όταν ο τότε υφυπουργός Περιβάλλοντος, καθηγητής Δημήτρης Οικονόμου, είχε ανακοινώσει ότι με τη χρήση ορθοφωτογραφιών θα λυνόταν το πρόβλημα. Η τελευταία απόπειρα γίνεται τώρα, που μετά τα πρόσφατα συμβάντα, ο πρωθυπουργός σύμφωνα με πληροφορίες του inside story έχει δώσει εντολή στην ηγεσία του Τεχνικού Επιμελητηρίου να προσφύγει στο ίδιο μέτρο των αεροφωτογραφιών. Ούτε και τώρα είναι αισιόδοξοι, όσοι γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις.
Το χάος που έφερε η πανδημία
Mέσα στο πρώτο κύμα της πανδημίας, ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς είχε αναγκασθεί να επιβάλει τοπικό λόκνταουν ειδικά για τη Μύκονο, διότι οι εργολάβοι με την ανοχή των τοπικών αρχών εφάρμοζαν τους δικούς τους νόμους. Εκείνη την άνοιξη του 2020 σημειώθηκε μια έκρηξη πολεοδομικών παραβάσεων. Να σημειωθεί ότι νωρίτερα είχε κλείσει η πολεοδομία Μυκόνου λόγω διαφθοράς, μετά από αίτημα του δήμου. Οι αρμοδιότητές της πέρασαν έκτοτε στην πολεοδομία Σύρου, αλλά έχει προγραμματισθεί ότι θα ανοίξει ξανά τον Απρίλιο. Το πού βρίσκεται βέβαια η πολεοδομία έχει μικρή σημασία, καθώς οι παρανομίες δεν σταματούν.
Τους καλοκαιρινούς μήνες του ίδιου χρόνου, του 2020, η Μύκονος πρωταγωνίστησε με τα καρφώματα του ενός επιχειρηματία εναντίον του άλλου για τα μέτρα προστασίας από τον κορονοϊό. Αλλά όταν μπήκε το φθινόπωρο τα πράγματα… αγρίεψαν. Ο μεσίτης ακινήτων Φ.Α. έκανε τον Νοέμβριο του 2020 μηνυτήρια αναφορά, στην οποίαν αναφερόταν σε απειλές που είχε δεχθεί σχετικά με τις καταγγελίες του για την επέκταση γνωστού ξενοδοχείου στη Μύκονο – απειλές που κατέληξαν σε μια απόπειρα ανθρωποκτονίας στις 21 Σεπτεμβρίου του 2020, σύμφωνα με μήνυση που είδε το inside story. Εκείνη την ημέρα ο Φ.Α., ενώ είχε ανοίξει το πορτ μπαγκάζ του αυτοκινήτου του στη θέση Τούρλος της Μυκόνου, δέχθηκε πισώπλατα επίθεση από άγνωστο με τη χρήση γκλομπ. Την ώρα που ο βρισκόταν στο έδαφος και σφάδαζε από τους πόνους, ένας περαστικός βρέθηκε αντιμέτωπος με τον δράστη, που του έβγαλε πιστόλι. Σαράντα ημέρες πριν ο Φ.Α. είχε βρεθεί αντιμέτωπος με τον αναβάτη μιας μηχανής που τον απείλησε ότι «θα πεθάνεις εάν ξανα-ασχοληθείς με τον δήμαρχο και τον Ν. (σ.σ.: έναν εργολάβο της Μυκόνου)». Την επομένη της επίθεσης ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Κουκάς έκανε την καθιερωμένη του επίσκεψη του τέλους της σεζόν στο αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και υποσχέθηκε ότι η τάξη θα αποκαθίστατο, συνομολογώντας ωστόσο ότι και μια προηγούμενη επίθεση δεν είχε διαλευκανθεί ακόμα.
Στη συνάντηση εκείνη, ο αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας είχε δεσμευθεί να στείλει δύο κλιμάκια της ΕΛΑΣ στο νησί ώστε να διαλευκανθεί μεταξύ των άλλων η επίθεση της 21ης Σεπτεμβρίου. Φυσικά δεν έγινε τίποτα.
Ο καταγγέλλων είχε συνδέσει την εναντίον του επίθεση με την επέκταση γνωστού ξενοδοχείου. Δύο χρόνια αργότερα πέντε άνθρωποι διέπραξαν ληστεία σε βάρος εργολάβου – o ένας συνελήφθη και ομολόγησε ότι είχε πάρει μέρος στην επίθεση του φθινοπώρου του 2020 μετά από παραγγελία κυκλώματος που σχετίζεται με τοπικό εργολάβο. Φυσικά η αστυνομία ερευνά …ακόμα.
Τρεις υποθέσεις που συνδέουν την αρχαιολογική υπηρεσία με την πρόσφατη επίθεση
Η υπόθεση του υπαλλήλου της αρχαιολογίας Μανώλη Ψαρρού, που δέχθηκε την πρόσφατη επίθεση, είναι λίγο διαφορετική. Ο αρχαιολόγος έχει ασχοληθεί με τρεις υποθέσεις ακινήτων –μεταξύ των άλλων– που απασχολούν τα τελευταία χρόνια τις υπηρεσίες του κράτους και η αστυνομία εξετάζει εάν συνδέονται με την επίθεση:
- Η πρώτη υπόθεση αφορά εστιατόριο-μπαρ στην παραλία του Πανόρμου, με ιδιοκτήτη επιχειρηματία που έχει εμφανισθεί στη Μύκονο τα τελευταία χρόνια. Εκεί οι κάτοικοι θορυβήθηκαν από τεράστιες επεκτατικές κατασκευές (πέργκολες, πακτωμένα τροχόσπιτα) και απευθύνθηκαν στην επιτροπή ποιότητας ζωής του δήμου. Ο δήμος σφράγισε το μαγαζί μετά από αυτοψία του υπουργείου Περιβάλλοντος. Είχε προηγηθεί επιθεώρηση της πολεοδομίας Μυκόνου τον Φεβρουάριο του 2016. Μετά ήρθε και η αρχαιολογία, που βεβαίωσε οπτική όχληση σε σχέση με τη «μαύρη σπηλιά» (που είναι κοντά) και διενέργεια εκσκαφών χωρίς έγκριση, καθώς ο Πάνορμος έχει χαρακτηρισθεί αρχαιολογική ζώνη Β. Ο επιχειρηματίας υποστηρίζει δια των εκπροσώπων του ότι δεν έκανε εκσκαφές, αλλά τοποθέτησε προσωρινές κατασκευές. Άλλες παραβάσεις που βεβαιώθηκαν αφορούσαν τη χρήση του αιγιαλού. Η επιχείρηση άλλαξε ΑΦΜ και επωνυμία και συνέχισε να δουλεύει. Ο υπάλληλος της αρχαιολογίας θα κατέθετε δύο φορές για τη συγκεκριμένη επιχείρηση σε δικαστήριο στη Σύρο, που ωστόσο δεν έγινε. Δύσκολα θα μπορούσε όμως μία υπόθεση που είχε πάρει τον δρόμο της δικαιοσύνης να συνδεθεί με μία τόσο βίαιη πράξη, όπως αυτή που έγινε πρόσφατα.
- Η δεύτερη υπόθεση αφορά τη Xώρα της Μυκόνου και την επιχείρηση κάτω από τους τρεις μύλους, εκεί όπου βρισκόταν το εστιατόριο Sea Satin. Η επιχείρηση αγοράσθηκε από τον παραπάνω επιχειρηματία και τον τελευταίο καιρό γίνονταν έργα. Μία συνάδελφος του Μανώλη Ψαρρού εμφανίσθηκε στην επιτροπή ποιότητας ζωής του δήμου Μυκόνου την Τρίτη 7 Μαρτίου στις 17:30, τρεισήμισι ώρες πριν από την επίθεση στο Μαρούσι, σε μία συνεδρίαση που αφορούσε τη συζήτηση για το πρώην Sea Satin. Η έκταση στην οποίαν αναπτύσσεται μέρος της επιχείρησης –το οποίο «τακτοποιήθηκε» ως προϋπάρχον του 2011, παρότι έχουν γίνει κατασκευές και μετά– βρίσκεται μέσα στα όρια της ρυμοτομικής γραμμής, δηλαδή σε χώρο που θα έπρεπε να είναι κοινόχρηστος και συνεπώς θα έπρεπε να απαλλοτριωθεί.
- Η τρίτη περίπτωση αφορά εστιατόριο που ανήκει σε ιδιοκτήτη αλυσίδας φούρνων, που και αυτό έχει κτισθεί μετά το 2011.
Ήδη το τμήμα εκβιαστών της ελληνικής αστυνομίας που ανέλαβε την πρόσφατη υπόθεση παρήγγειλε τα πλάνα από τις κάμερες έξω από το κτίριο της εφορίας στο Μοναστηράκι, καθώς έχει κατατεθεί ότι άγνωστοι παρακολουθούσαν τον Μανώλη Ψαρρό επί μέρες. Ακόμα όμως και αν συλληφθούν οι φυσικοί αυτουργοί της επίθεσης κατά του αρχαιολόγου, ακόμα και αν σταλούν τα ματ στη Μύκονο όπως κάποτε στα Ζωνιανά του Ρεθύμνου (η τοπική εξουσία φαίνεται πως δεν είναι σε θέση να λύσει πρόβλημα – πρέπει να τσακωθεί μέχρι συμπλοκής με όσους την ψηφίζουν) η «μηχανή» της αυθαιρεσίας και της παρανομίας θα μείνει ανέπαφη.
Στο νησί έχει μείνει ιστορική μία μόνο κατεδάφιση. Αφορούσε τα κτίσματα που είχαν κτίσει ψαράδες σε έκταση της εκκλησίας. Όσο ήταν μητροπολίτης Σύρου ο Δωρόθεος ο Α’, τους ανεχόταν. Έπειτα τον διαδέχθηκε ο Δωρόθεος ο Β’. Όταν ήρθε σε συμφωνία με κάποιον ελληνοαμερικανό επενδυτή, «έριξε» τα αυθαίρετα. Για κακή τύχη του επενδυτή βρέθηκαν ίχνη ενός αρχαίου λιμανιού κοντά στο δίλοφο που οι ντόπιοι ψαράδες, επονομαζόμενοι και «άγριοι», αποκαλούν «τα βυζιά της Αφροδίτης». Το έργο σταμάτησε και ό,τι είχε κτισθεί γκρεμίσθηκε. Οι αρχαιολόγοι είχαν σώσει και πάλι την παρτίδα.
