Οι κυνηγοί έκαναν αισθητή την παρουσία στην εκδήλωση ενημέρωσης στη Νάξο για την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη για τις περιοχές Natura που περιλαμβάνουν σημαντικό μέρος των Κυκλάδων.
Σε σημείο βρασμού, αντανακλώντας τις εξαιρετικά υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες που καταγράφηκαν χθες στη Νάξο, βρέθηκε η αίθουσα του δημοτικού θεάτρου «Ιάκωβος Καμπανέλλης». Ο λόγος ήταν η ενημέρωση για τη δημόσια διαβούλευση για την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) για την Ομάδα 8β περιοχών Δικτύου Natura 2000. Η συγκεκριμένη ομάδα περιλαμβάνει τις περιφερειακές ενότητες Καλύμνου, Θήρας, Νάξου, Πάρου, Καρπάθου, Ηρωικής Νήσου Κάσου, Μήλου και Νήσων Αττικής.
Από νωρίς, ομάδα κατοίκων της Νάξου είχε έρθει, κάποιοι με τυπωμένα χαρτιά στο χέρι, για να υπερασπιστούν, όχι τις περιοχές Natura, αλλά το κυνήγι. Η συζήτηση είχε ήδη ανάψει έξω από το δημαρχείο, πριν από την επίσημη ενημέρωση. Ο Τάσος Δημαλέξης, συντονιστής της ομάδας μελέτης ΕΠΜ για τις περιοχές Natura, είχε περικυκλωθεί από πολίτες που φωνασκούσαν.
Μέσα στην αίθουσα του δημοτικού θεάτρου, προξένησε εντύπωση ότι δεν υπήρχε κανείς για να καλωσορίσει την ομάδα μελετητών στο νησί και να τους προλογίσει. Η πρώτη σειρά καθισμάτων ήταν άδεια, με την εξαίρεση του Λεονάρδου Χατζηανδρέου της μείζονος αντιπολίτευσης.
Αρκετά αργότερα, έκαναν την εμφάνιση τους οι Αντιδήμαρχοι Τουρισμού, Περιβάλλοντος και Καθαριότητας, Πολιτισμού, Πολιτικής Προστασίας και ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου. Κανείς τους δεν έθεσε κάποιο ερώτημα ή ζήτησε να τοποθετηθεί για κάποιο θέμα σχετικό με τη διαβούλευση. Η υπόσχεση ωστόσο του Αντιδημάρχου Τουρισμού Βαγγέλη Κατσαρά ήταν πως το θέμα θα έρθει στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Αισθητή ήταν επίσης η απουσία αιρετών από τα υπόλοιπα νησιά που συμπεριλαμβάνονται στην μελέτη. Μόνη εξαίρεση ήταν ο Αντιδήμαρχος Σχοινούσας Νίκος Νομικός που παρενέβη διαδικτυακά. Την Περιφερειακή Ενότητα Σαντορίνης εκπροσώπησε ο πρόεδρος του Κυνηγετικού Συλλόγου Θήρας Γιάννης Γαβαλάς, που επιχείρησε να αποσπάσει δεσμεύσεις από τους μελετητές πως το κυνήγι δεν αποτελεί απειλή για το περιβάλλον. Στην αίθουσα το κοινό κυμαινόταν μεταξύ 70-90 ατόμων.
Η ενημέρωση διακοπτόταν συχνά από τις δυναμικές παρεμβάσεις των κυνηγών, που προκάλεσαν αντιδράσεις και αψιμαχίες με άλλη μέλη του κοινού. Η ένταση ήταν τέτοια που ο σκηνοθέτης της εκδήλωσης αναγκάστηκε να φύγει από το πόστο του και να ζητήσει από τους συμμετέχοντες να μην φωνάζουν, καθώς διατάρασσαν την ομαλή μετάδοση για όσους παρακολουθούσαν διαδικτυακά.
Βασικά σημεία της διαβούλευσης
Η ΕΠΜ αποτελεί την επιστημονική μελέτη τεκμηρίωσης για την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ) και του Σχεδίου Διαχείρισης (ΣΔ) των προστατευόμενων περιοχών Natura.
Οι ΕΠΜ θα υποδείξουν τις ζώνες και τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης εντός των ορίων τους, σε συνάρτηση με τα προστατευόμενα είδη και οικοτόπους κάθε ομάδας περιοχών και σε αρμονία με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Τα Σχέδια Διαχείρισης θα επιτρέψουν τη θέσπιση κανόνων άσκησης των επιτρεπόμενων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στις περιοχές της μελέτης.
Ο Τάσος Δημαλέξης κατά την εισήγηση του έθεσε ως κύριο αίτιο υποβάθμισης της βιοποικιλότητας την εγκατάλειψη της υπαίθρου και την αλλαγή χρήσεων γης, συνέπεια της εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα υπέρ του τουρισμού. Βιολόγος-Περιβαλλοντολόγος και συντονιστής της μελέτης, ο Δημαλέξης μίλησε για το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νησίδων Ν. Αιγαίου που βρίσκεται στα σκαριά και που, αν υλοποιηθεί, θα συμβάλλει καταλυτικά στην προστασία της βιοποικιλότητας.
Ο Μιχάλης Χαβάκης, Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος, παρουσίασε τις Ζώνες Προστασίας περιοχών Δικτύου Natura 2000 ΕΠΜ 8β και τον τρόπο με τον οποίο αυτές επιλέχθηκαν. Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την Ορνιθοπανίδα και Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) που αφορά είδη χλωρίδας και πανίδας και τύπους οικοτόπων.
Στην περιοχή 8β, το μεγαλύτερο ποσοστό είναι Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών (ΖΔΟΕ), οι οποίες καλύπτουν το 74,5% της συνολικής έκτασης της προστατευόμενης περιοχής. Οι Κυκλάδες έχουν μια ιδιαιτερότητα, σύμφωνα με τον Χαβάκη. Πολλές από τις περιοχές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ούτε ως αγροτικές, ούτε αμιγώς οικιστικές, οπότε αποτυπώνονται στις Ζώνες Βιώσιμης Διατήρησης Φυσικών Πόρων (ΖΒΔΠΦ). Σε αυτήν την κατηγορία υπάγεται το 7,3% της προστατευόμενης περιοχής .
Η βιολόγος Τζένη Γαλάνη παρουσίασε τις ειδικές χρήσεις γης που θα ισχύσουν εντός των ζωνών προστασίας. Οι επιτρεπόμενες χρήσεις αφορούν αποκλειστικά τον φυσικό χώρο, ενώ δεν επηρεάζουν τις υφιστάμενες χρήσεις.
Οι ειδικές χρήσεις γης επιλέγονται με βάσει την προστασία και διαχείριση του προστατευτέου αντικειμένου κάθε Ζώνης. Ετσι η κατοικία απαγορεύεται σε Ζώνες Αποκλειστικής Προστασίας της φύσης, ενώ επιτρέπεται στις Ζώνες Βιώσιμης Διατήρησης Φυσικών Πόρων (ΖΒΔΠΦ).
Δρόμοι επιτρέπονται μόνο σε ζώνες ΖΔΟΕ και ΖΒΔΠΦ. Στις υπόλοιπες Ζώνες (ΖΑΠΦ και ΖΠΦ) επιτρέπεται διάνοιξη μόνο για τη διαχείριση και προστασία του περιβάλλοντος.
Ακόμα η βόσκηση και η γεωργία επιτρέπονται μέσα στις Ζώνες Βιώσιμης Διατήρησης Φυσικών Πόρων, Προστασίας της Φύσης και Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών. Προτείνεται μάλιστα η αναβίωση και επέκταση της πρακτικής των αναβαθμίδων και άλλων παραδοσιακών μορφών γεωργίας και κτηνοτροφίας.
Καταστήματα εστίασης, αναψυκτήρια και τουριστικά καταλύματα επιτρέπονται υπό προϋποθέσεις. Στις απάτητες παραλίες δεν επιτρέπονται αναψυκτήρια, ενώ τα τουριστικά καταλύματα δεν επιτρέπονται σε Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών.
Το κυνήγι απαγορεύεται όπου υπάρχει Καταφύγιο Άγριας Ζωής, αλλά και στις ακατοίκητες νησίδες και σε Ζώνες Προστασίας της Φύσης λόγω ύπαρξης κεδροδασών.
Την επίβλεψη της εφαρμογής των όρων αυτών στις Natura θα έχει ο ΟΦΥΠΕΚΑ (Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής), του οποίου οι αρμοδιότητες έχουν διευρυνθεί.
Το κόστος της καθυστέρησης
Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τότε που ξεκίνησε η μελέτη ΕΠΜ για τις περιοχές Natura και η έκδοση των ΠΔ θα χρειαστεί τουλάχιστον άλλα τρία. Όπως είπε και ο Τάσος Δημαλέξης, μετά από πέντε χρόνια, πολλά από όσα έχουν ήδη καταγραφεί στη μελέτη δεν είναι πλέον επίκαιρα.
Ο Άκης Παπασαράντης από την Κίνηση Προστασίας Νησίδων Αιγαίου επισήμανε το γεγονός πως η χώρα μας έχει καταδικαστεί από το Δικαστήριο της ΕΕ καθώς τα ΠΔ θα έπρεπε να έχουν εκδοθεί ήδη από το 2012. Αυτή η καθυστέρηση έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχει διαρκής υποβάθμιση του προστατευτέου αντικειμένου, είπε.
Ο Μιχάλης Φραγκίσκος, περιφερειακός σύμβουλος και γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου Ν. Αιγαίου μίλησε για τις πιέσεις που δέχονται οι προστατευόμενες περιοχές από τον υπερτουρισμό, λέγοντας πως σε πολλές περιπτώσεις φαίνεται στη μελέτη να υποβαθμίζεται το θέμα του τουρισμού. Επισήμανε πως στις δυτικές παραλίες της Νάξου οι πιέσεις είναι μεγάλες από κατασκευές στις αμμοθίνες και δρόμους στην ακτή, που φτάνουν μέχρι και εντός της θαλάσσιας Νatura όπου γίνεται εξόρυξη ακτολίθων.
Αυτό που επισημάνθηκε σχεδόν στο σύνολο των 18 παρεμβάσεων από το κοινό ήταν η ανάγκη να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν η μελέτη, καθώς όσο περνά ο καιρός η υποβάθμιση του προστατευτέου αντικειμένου συνεχίζεται. Επίσης επισημάνθηκε η έλλειψη πληροφόρησης των κατοίκων στο θέμα των προστατευόμενων περιοχών και οι αρνητικές της συνέπειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ένας κτηνοτρόφος από την ορεινή Νάξο, ο οποίος είχε την εντύπωση πως το κτήμα του που βρίσκεται σε περιοχή Natura και άρα δεν θα μπορεί να το εκμεταλλεύεται πλέον μόλις εκδοθούν τα ΠΔ για τις προστατευόμενες περιοχές.
Η διαβούλευση θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι της 23 Ιουνίου και οι κάτοικοι των νησιών καλούνται να καταθέσουν τις απόψεις τους. Δεν ήταν λίγοι πάντως εκείνοι που εξέφρασαν οργή και απογοήτευση για το πόσο έχει καθυστερήσει η διαδικασία και πόσο ακόμα θα έχουν υποβαθμιστεί οι υπό συζήτηση περιοχές μέχρι η προστασία τους αποκτήσει πραγματική θεσμική υπόσταση.
Κεντρική εικόνα: Kρινάκι της θάλασσας (Pancratium maritimum) σε περιοχή Natura 2000 στο Πυργάκι της Νάξου. Το Συμβούλιο της Ευρώπης το έχει χαρακτηρίσει ως σπάνιο και απειλούμενο είδος.
