Το ενδιαφέρον των επενδυτών εντείνεται για την τελευταία άθικτη περιοχή του ήδη κορεσμένου νησιού, το οποίο επισκέφθηκαν οι «Βιώσιμες Κυκλάδες».
Ένα από τα πρώτα πράγματα που βλέπει κανείς πλησιάζοντας την Αντίπαρο από το ferry-boat είναι τρεις τεράστιες οικίες, σε πλήρη δυσαρμονία με τα μεγέθη της. Είναι το πρώτο δείγμα της κατάστασης ενός νησιού που έχει αφήσει πολύ πίσω του το ήρεμο παρελθόν του ως ένας ράθυμος, εναλλακτικός κυκλαδίτικος προορισμός.
Ταξιδεύοντας στον μοναδικό αναγνωρισμένο δρόμο του νησιού από τη Χώρα προς τον Άγιο Γεώργιο, τον οικισμό του συνεταιρισμού των Χρυσοχόων, Αργυροχόων και Ωρολογοπωλών Αθηνών και Προαστίων, σε μία από τις τελευταίες στροφές του δρόμου πριν τον οικισμό, βρίσκεται μία μάντρα με το όνομα «Πατέλης».
Όχι μακριά από την στροφή αυτή, στον Βλαχοβούναρο, γεννήθηκε το 1941 ο γνωστός οφθαλμίατρος του νησιού, Γιάννης Πατέλης. Η οικογένειά του έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην Αντίσταση κατά των Γερμανών και ένας θείος του είναι θαμμένος στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου απέναντι από το Δεσποτικό.
Τρεις κορυφές ορίζουν την ιδιοκτησία των Πατέληδων: το Ψαροβούνι, που είναι η πιο ψηλή κορυφή από τις τρεις, το Βουναλάκι και ο Βλαχοβούναρος.
Η έκταση πίσω από τη μάντρα, στο δρόμο Σωρού-Αγίου Γεωργίου, εκτείνεται σε μεγάλο μέρος της περιοχής στο βουνό που δεσπόζει νότια από τον όρμο του Αγίου Γεωργίου. Αλλά δεν ανήκει ολόκληρο το βουνό στην οικογένεια Πατέλη. Άλλες δύο τουλάχιστον οικογένειες της Αντιπάρου μοιράζονται αυτό, το πιο παρθένο μέρος του νησιού.
Στην περιοχή αυτή έχει σχεδιαστεί να αναπτυχθεί το τουριστικό χωριό Neptune με πάνω από 100 βίλες. Οι «Βιώσιμες Κυκλάδες» σε πρόσφατο δημοσίευμα αναφέρθηκαν στην απόπειρα να προωθηθεί μία στρατηγική επένδυση στην έκταση αυτή. Γράψαμε επίσης για την καταιγίδα αιτήσεων αποχαρακτηρισμών εκτάσεων στην περιοχή οι οποίες, στους πρόσφατα αναρτημένους δασικούς χάρτες, εμφανίζονταν ως δασικές.
Με το αγροτικό ενός εκ των ιδιοκτητών μπαίνουμε από το δρόμο Σωρού-Αγίου Γεωργίου πάνω από τον Άγιο Γεώργιο. Μετά από μισό χιλιόμετρο, στο αριστερό χέρι υπάρχουν οι πρώτες καταφανώς σταματημένες οικοδομές, με την επιγραφή της κατασκευαστικής εταιρείας που χτίζει μεγάλο μέρος των νέων οικοδομών του νησιού.
Πριν από 30 χρόνια, 138 στρέμματα στη βόρεια πλευρά της έκτασης αυτής πουλήθηκαν σε μία σειρά εξωχώριων εταιρειών που εκπροσωπούσαν μια ελληνογερμανική οικογένεια. Η έκταση ήταν καθαρή από τη Δασική Υπηρεσία. Άλλα 95 στρέμματα, δασικά, δόθηκαν για νομή στις ίδιες εξωχώριες εταιρείες, που στη συνέχεια απέκτησαν δύο ακόμα οικόπεδα πάνω στη θάλασσα. Μόνο ένας κληρονόμος των Πατέληδων συνεχίζει να διατηρεί την κατοικία του σε αυτήν την περιοχή.
Στη συνέχεια, σε σημείο στο δρόμο που φτάνει στον Κάβο της Μαστιχιάς, πουλήθηκε πριν από 20 χρόνια ένα κτήμα από τους Πατέληδες και πήρε άδεια οικοδομής το 2007. Η ιδιοκτησία αυτή, όπως και κάθε άλλη ιδιοκτησία στο βουνό, είχε μικρές λωρίδες έκτασης, οι οποίες με βάση τους χάρτες χαρακτηρίζονταν δασικές, αλλά αποχαρακτηρίστηκαν.
«Το πρόβλημα είναι ότι ο ίδιος ο δρόμος μέσα από τον οποίο διασχίσατε την έκταση είναι δασικός δρόμος», μας είπε στέλεχος της Δασικής Υπηρεσίας του νομού Κυκλάδων στη Σύρο, που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του. Οι «Βιώσιμες Κυκλάδες» μίλησαν με δύο τουλάχιστον επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στο νησί με την ανάπτυξη οικοδομών οι οποίοι, όπως και ο δασικός υπάλληλος, παραδέχθηκαν την ύπαρξη του προβλήματος του δασικού δρόμου – που διατρέχει και την περιοχή όπου σχεδιάζεται η επένδυση του Neptune. Υπενθυμίζεται ότι οικόπεδα εκτός σχεδίου που έχουν πρόσωπο μόνο σε δασικό δρόμο, δεν είναι οικοδομήσιμα. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους η κυβέρνηση δεν καλοβλέπει το εγχείρημα του «Ποσειδώνα» μετά τον θόρυβο που ξεσηκώθηκε.
Οι ενστάσεις και τα «τετελεσμένα»
Συνολικά στο νησί έχουν γίνει 200 ενστάσεις κατά δασικών χαρακτηρισμών. Ορισμένες από αυτές έγιναν δεκτές, με την αρμόδια τριμελή επιτροπή να προχωρά σε αποχαρακτηρισμό των εκτάσεων των αιτούντων. Σε αρκετές περιπτώσεις αναβλήθηκαν οι αποφάσεις καθώς υπήρχε διαφωνία ή επιφυλάξεις από τη δασική υπάλληλο Ευαγγελία Αγναντοπούλου (ένα από τα τρία μέλη της επιτροπής, μαζί με τον πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Κυκλάδων Κωνσταντίνο Φιφλή και τον μηχανικό Αντώνιο Δήμα).
Το προηγούμενο ρεπορτάζ μας συντάραξε τη μικρή κοινωνία του νησιού, που εμφανίζεται να είναι στο 52% της έκτασης του δασικό. Οι εκπρόσωποι της δημοτικής αρχής αρνήθηκαν να τοποθετηθούν, όμως τις μέρες της επίσκεψής μας στο νησί δημοσιεύθηκε η τοποθέτησή τους στο πλαίσιο του Δικτύου Μπλε Δήμων.
Σε αυτήν, ο δήμαρχος Αντιπάρου με άλλους έξι συναδέλφους του επισημαίνει σε επιστολή προς τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη: «Οι υφιστάμενες συνθήκες αναδεικνύουν όσο ποτέ άλλοτε την ανάγκη άμεσης διαμόρφωσης των νέων Χωροταξικών και Πολεοδομικών Σχεδίων που θα ρυθμίζουν την άσκηση της τουριστικής δραστηριότητας στις νησιωτικές, και όχι μόνο, περιοχές της χώρας μας. Έως την επίτευξη του βασικού αυτού στόχου, αξιολογούμε ως επείγουσα ανάγκη την αξιολόγηση των υφιστάμενων συνθηκών που διαμορφώνονται από την υπερδόμηση στα νησιά των Κυκλάδων, όπως και την ανάληψη πρωτοβουλιών προκειμένου να μην διαμορφώνονται τετελεσμένα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που ο πολεοδομικός σχεδιασμός βρίσκεται σε αρκετά νησιά σε εξέλιξη».
Το τελευταίο «φιλέτο»
Ένας μηχανικός-κατασκευαστής επιβεβαίωσε μετά τη δημοσίευση του πρώτου ρεπορτάζ των «Βιώσιμων Κυκλάδων» ότι είχε την πατρότητα του σχεδίου για το χωριό με τις 100 βίλες, λέγοντας ότι το σχέδιο του «δεν είναι οριστικό». Δεν ήταν σαφές από την επικοινωνία ποιος ήταν ο εντολέας του. Ωστόσο φαίνεται ότι τόσο η οικογένεια Πατέλη, που σε μία πρώτη επικοινωνία είχε πει ότι δεν πουλάει τη δασική έκταση και δεν έχει βρει αγοραστή, όσο και η εταιρεία Plassis, που φαινόταν να διακινεί το «σχέδιο», είχαν σχέση με τον συγκεκριμένο μηχανικό.
Η οικογένεια Πατέλη δεν έχει ζητήσει αποχαρακτηρισμό της δασικής έκτασης των 900 περίπου στρεμμάτων. Οι «Βιώσιμες Κυκλάδες» ωστόσο συνομίλησαν με έναν πολύ γνωστό πολιτικό μηχανικό από τις Κυκλάδες και μία αλυσίδα ξενοδοχείων που είχαν ενδιαφερθεί στο παρελθόν για τη συγκεκριμένη έκταση (σε καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν είχε προκύψει συμφωνία στην τιμή). Στη μία περίπτωση, ο πολιτικός μηχανικός από τις Κυκλάδες, ο οποίος έχει συμμετοχή σε μεγάλη τουριστική επένδυση σε κοντινό νησί, ανέφερε ότι το «ρίσκο του αποχαρακτηρισμού της έκτασης θα βάραινε τον αγοραστή» ως λόγο για τον οποίο δεν προχώρησε η συμφωνία.
Σύμφωνα με πληροφορίες των «Βιώσιμων Κυκλάδων», ο Γιάννης Πατέλης ήθελε για λογαριασμό των 20 κληρονόμων του να πουλήσει 55 στρέμματα έκτασης που μπορούσε να οικοδομηθεί μαζί με τα 880 στρέμματα της δασικής έκτασης. Οι αγοραστές όμως δεν δέχονταν να αγοράσουν έκταση στην οποία δεν θα μπορούσαν να χτίσουν. Ο ίδιος έχει κουραστεί να έρχεται σε επαφή με μεσίτες για λογαριασμό τρίτων αγοραστών από ολόκληρο τον κόσμο, τους οποίους δεν έχει ποτέ συναντήσει. Αλλά, όπως μας είπε σε μία τελευταία μας επικοινωνία, δεν πρόκειται να πουλήσει την έκταση για να χτιστούν 100 βίλες. «Ουδείς μπορεί να είναι πιο ευαίσθητος από μένα, εγώ γεννήθηκα εκεί» μας είπε.
Σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Δόμησης της Πάρου, στην Αντίπαρο το 2023 δόθηκαν 49 νέες οικοδομικές άδειες και χτίστηκαν 12.783 τετραγωνικά μέτρα. Έχουν γίνει επίσης 23 αναθεωρήσεις αδειών, ειδικά στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου, όπου δεν έχουν εξαντληθεί τα όρια του οικισμού και υπάρχουν ακόμα μεγάλα περιθώρια δόμησης εντός του.
Η περιοχή του βουνού στη νότια πλευρά του νησιού είναι όμως ξεχωριστή. Το μέρος που «σβήνει» στη Φανερωμένη και πιο νότια, στον κάβο Σκύλο, περιλαμβάνει, μετά το βουνό των Πατέληδων, και άλλες ιδιοκτησίες, πολλές από τις οποίες είναι αγροτικές – σε κάποια οικόπεδα ακόμα υπάρχουν εμφανή τα σημάδια αγροτικών εργασιών – και άρα δυνητικά οικοδομήσιμες, αν αναγνωριστεί επισήμως ο χωματόδρομος που υπάρχει εκεί.
Στο μέσον της έκτασης, κοντά στον όρμο του Σώστη, έχουν γίνει οικοδομές σε εκτάσεις που έχουν αποχαρακτηριστεί ή δεν είχαν χαρακτηριστεί ποτέ δασικές. Η ύπαρξη δάσους στο βουνό νότια του Αγίου Γεωργίου είναι η τελευταία γραμμή άμυνας για το τελευταίο άθικτο κομμάτι του κάποτε εναλλακτικού, νυν περιζήτητου νησιού.
Όλες οι φωτογραφίες, εκτός της αεροφωτογραφίας, είναι του Τάσου Τέλλογλου.