Φορείς και άνθρωποι που επιχειρούν, με κόπο και μεράκι, να αναβιώσουν και να αναδείξουν παραδοσιακές πρακτικές και τεχνικές, μαζεύτηκαν στην Τεχνόπολη του Δήμου της Αθήνας για να μοιραστούν την προσπάθεια τους.
Η δεύτερη Συνάντηση Δικτύου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς έλαβε χώρα το περασμένο Σαββατοκύριακο. Η τριήμερη εκδήλωση, που ξεκίνησε την Παρασκευή και διήρκεσε έως την Κυριακή, διοργανώθηκε από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων. Στη συνάντηση έλαβαν χώρα παρουσιάσεις, συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας, εργαστήρια και παράλληλες δράσεις εστιάζοντας στις μοναδικές παραδόσεις της χώρας μας, κάποιες από τις οποίες εξελίσσονται με τον χρόνο, ενώ άλλες σβήνουν.
Μεταξύ των ομάδων που συμμετείχαν στη συνάντηση ήταν η «Αμπασάδα», ένας δραστήριος σύλλογος που συστάθηκε το 2023 με στόχο την προστασία και την ανάδειξη του ιδιαίτερου τοπίου της Τήνου. «Η “Αμπασάδα”’ είχε από την αρχή εκπαιδευτική διάσταση», είπε ο Περικλής Δουβίτσας, ταμίας του συλλόγου. Μέσα από δράσεις όπως την «Εβδομάδα Ξερολιθιάς» που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Νοέμβριο, η «Αμπασάδα» έχει ευαισθητοποιήσει παιδιά, εκπαιδευτικούς, γονείς, κατοίκους του νησιού και επισκέπτες στο θέμα της τέχνης της ξερολιθιάς. Έχει εντάξει στο πρόγραμμα σχολεία από όλες τις βαθμίδες και έχει κάνει το πρώτο βήμα προς τη δημιουργία μιας πιστοποιημένης σχολής ξερολιθιάς.
Μια διαφορετική, αλλά εξίσου σημαντική, προσπάθεια αναβίωση παλαιών τεχνικών, είναι αυτή του «Δικτύου Aegean Cuisine». Η ιστορία του Δικτύου ξεκινά το 2010, όταν το Επιμελητήριο Κυκλάδων ξεκίνησε μια πρωτοβουλία με σκοπό τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της γαστρονομικής παράδοσης των Κυκλάδων. Σήμερα, το Δίκτυο αποτελείται από 190 εστιατόρια σε 23 νησιά των Κυκλάδων, ενώ έχει δημιουργήσει ένα μητρώο με 506 προϊόντα από 101 παραγωγούς. Μέσω της πρωτοβουλίας έχει αναδειχθεί η τυροκομία των Κυκλάδων και το Συριανό λουκούμι, τα οποία έχουν πλέον εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ενώ παράλληλα καταβάλλεται προσπάθεια για την εγγραφή τους και στην UNESCO.
Από τα αριστερά: τυρένιες με μανούρι από την Κίμωλο, τυρόψωμο με κρόκο Ανάφης, λευκή μελιτζάνα γεμιστή με λαχανικά και χλωρό τυρί από τη Σαντορίνη. [Aegean Cuisine]
Για μια αξιοσημείωτη προσπάθεια καταγραφής, συντήρησης και ανάδειξης των παλαιών πεζοπορικών διαδρομών της Άνδρου, την οποία πραγματοποιεί το «Άνδρος Routes» από το 2009, μίλησε η Όλγα Καραγιάννη, συντονίστρια δράσεων του εγχειρήματος. Τα περασμένα δεκαπέντε χρόνια, μεταξύ άλλων, το «Άνδρος Routes» έχει κατορθώσει να καταγράψει την προφορική ιστορία του νησιού, να χαρτογραφήσει τους «παλιούς δρόμους» (όπως αποκαλούνται από τους ντόπιους) και να εξασφαλίσει την ευρωπαϊκή πιστοποίηση ποιότητας των διαδρομών από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Πεζοπορίας.
Καταγραφή μονοπατιών [Άνδρος Routes]
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσίασε επίσης η δουλειά της Εταιρείας Τηνιακών Μελετών, που εξέτασε εις βάθος τον γεωργικό πολιτισμό της Τήνου όπως έχει εξελιχθεί μέσα στους αιώνες: τις παραδοσιακές καλλιέργειες, τα αρχαιολογικά δεδομένα, τη γαστρονομία, κ.ο.κ. Με τη συνδρομή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και την επιχορήγηση της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, τα αποτελέσματα της έρευνας καταγράφηκαν σε έναν συλλογικό τόμο. Ένα βιβλίο, όμως, δεν αρκεί, τόνισε ο Θεόδωρος Χίου, πρόεδρος της Εταιρείας Τηνιακών Μελετών. «Εφόσον μιλάμε για τη διαφύλαξη της ζώσας κληρονομιάς θα πρέπει να σκεφτούμε ποια είναι τα επόμενα βήματα». Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτά περιλαμβάνουν τη συνειδητοποίηση της τοπικής κοινότητας ότι η γεωργική πρακτική του νησιού «είναι ένας σημαντικός πλούτος», που είναι κρίσιμο να μεταβιβαστεί στην επόμενη γενιά.
Άυλη πολιτιστική κληρονομιά και περιβάλλον
«Ο αγροτικός χώρος εγκαταλείπεται, ροκανίζεται, αστικοποιείται», είπε η Ήβη Νανοπούλου, αρχιτέκτων, ανοίγοντας μια συζήτηση, την οποία και συντόνισε, για τον θεμελιώδη ρόλο της φύσης στον πολιτισμό μας. Τα τελευταία χρόνια στις Κυκλάδες, «ο άνθρωπος δεν αντλεί ούτε γνώση, ούτε πόρους από τη φύση, αλλά αντιμετωπίζει την ίδια τη φύση ως πόρο και μάλιστα αναλώσιμο», ανέφερε από την πλευρά της η Κωνσταντίνα Παπαγεωργίου, ιδρυτικό μέλος του συλλόγου «Αμπασάδα». Αυτή τη στιγμή καταστρέφεται όχι μόνο η γη των Κυκλάδων, αλλά και η άυλη πολιτιστική κληρονομιά «όλων μας», πρόσθεσε. «Χάνεται η γνώση, χάνονται οι πρακτικές», τόνισε, δίνοντας το χαρακτηριστικό παράδειγμα της έλλειψης τεχνιτών στην Τήνο, γεγονός που δυσχεραίνει τη διαιώνιση του παραδοσιακού αρχιτεκτονικού ύφους του νησιού.
Η Ιζαμπέλ Μπουσί, διευθύντρια του Μεσογειακού Κέντρου Περιβάλλοντος, μίλησε για την πρωτοβουλία οργάνωσης πιλοτικών τουριστικών πακέτων για επισκέπτες που θέλουν να ενταχθούν στη ζωή της κοινωνίας την οποία επισκέπτονται και να προσφέρουν σε αυτήν. Η πρωτοβουλία έχει μια διττή επιδίωξη: «η μία είναι να ανοίξουμε το μυαλό και την καρδιά των επισκεπτών μας και η άλλη είναι να επωφεληθούν ο τόπος και η κοινωνία από τον πέρασμα τους», επεσήμανε η Μπουσί.
Κεντρική εικόνα: [aegeancuisine.gr]
