Μία ζωηρή συνάντηση, σε ένα νησί ακόμα γεμάτο τουρίστες

Η δημιουργία Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής στη Σαντορίνη ήταν ένα από τα καίρια θέματα συζήτησης στο φετινό Islanders’ Forum.

Είναι το προτελευταίο Σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου και οι «Βιώσιμες Κυκλάδες» συμμετέχουν στο CPF Islanders’ Forum, τη «Συνάντηση Νησιωτών για το Περιβάλλον» του Cyclades Prevention Fund (CPF) στη Σαντορίνη, μία πολύ ζωντανή σύναξη με τη συμμετοχή εκπροσώπων από 18 νησιά των Κυκλάδων, η οποία επιτρέπει τη διασύνδεση των πολιτών των νησιών προς κοινές δράσεις για το φυσικό, χερσαίο και θαλάσσιο περιβάλλον που δέχεται πολλές ανθρωπογενείς πιέσεις. Φέτος το Cyclades Prevention Fund υλοποίησε το φόρουμ με τη βοήθεια των τοπικών συμμάχων του, τους οργανισμούς Θηραϊκή Θάλασσα και Dive in Action.

Έξω από τον χώρο της συνάντησης, η σεζόν δεν έχει κλείσει ακόμα. Τέσσερα κρουαζιερόπλοια έχουν επισσκεφτεί τη Σαντορίνη μέσα σε μία μέρα και χιλιάδες κόσμου έχουν ξεχυθεί στους κεντρικούς δρόμους της Οίας και των Φηρών. Η κίνηση του Οκτωβρίου και του Σεπτεμβρίου αναπληρώνει τις απώλειες του Ιουλίου και του Αυγούστου.

Το νησί, στα κεντρικά σημεία «συνωστισμού», όπως θα έλεγε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος, βουλιάζει από επισκέπτες της μιας μέρας και από τα αυτοκίνητα. Την ίδια στιγμή, τα περισσότερα καταλύματα στα χωριά είναι κλειδαμπαρωμένα. Το πρωί της Κυριακής, το Μεγαλοχώρι έμοιαζε με χωριό-φάντασμα, με λίγη μόνο κίνηση γύρω από την εκκλησία.

Το αεροπλάνο αυτό το Σάββατο μεσημέρι είναι σχεδόν γεμάτο με Καναδούς, Κινέζους, Ινδούς και Αμερικάνους που επισκέπτονται τη Σαντορίνη για μονοήμερη εκδρομή. Όταν αποβιβάζονται από το αεροπλάνο, τους περιμένουν οι «τρανσφεράδες» (οδηγοί και ιδιοκτήτες μαύρων βαν) με πινακίδες που αναγράφουν τα ονόματά τους. 

«Θα φύγουν το βράδυ και μετά θα φύγουμε και εμείς, αρκετά δουλέψαμε για φέτος», λέει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» έξω από το κτίριο αφίξεων ένας από αυτούς με καταγωγή από τη Θεσσαλία, που θέλει να γραφτεί μόνο το μικρό του όνομα (Νίκος). Τα αυτοκίνητα τους είναι παρκαρισμένα μέσα στα χωράφια, πάνω στο πεζοδρόμιο, ακόμα και διπλή σειρά. Κάθε σημείο του νησιού, όχι μόνο το αεροδρόμιο, είναι γεμάτο αυτοκίνητα.

«Κάποιοι από τους τρανσφεράδες τηρούν τον νόμο, άλλοι πάλι, όχι» συνεχίζει ο Θεσσαλός οδηγός. «Βασικά χρειάζεται ένας νόμος που να επιβάλλει να τηρούνται οι νόμο».

Για μια «καλή θάλασσα»

Η τελευταία συνεδρίαση της τετραήμερης συνάντησης των νησιωτών επικεντρώθηκε στην εξέταση της εμπειρίας από τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές στις Κυκλάδες. Εξ αυτών, η Γυάρος είναι αυτή που διαθέτει θεσμοθετημένο καθεστώς προστασίας. Στην Αμοργό, η προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή δεν έχει πάρει ακόμα τη βούλα του κράτους. Οι διοργανωτές της συνάντησης θέλουν να επεκταθεί η προστασία και στη Σαντορίνη.

Ο βιολόγος Βαγγέλης Παράβας, επιστημονικός σύμβουλος του CPF και ιδρυτικό μέλος της πρωτοβουλίας Θηραϊκή Θάλασσα, στην εισήγησή του ανέφερε ότι στην Ελλάδα υπάρχουν 200 θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές εκ των οποίων μόνο 13 βρίσκονται υπό ενεργή διαχείριση καθώς μόλις 22 διαθέτουν ενεργό νομικό καθεστώς. Ο Πιερ-Υβ Κουστώ, ο μικρότερος γιος του Ζακ-Yβ Κουστώ και ιδρυτής της ΜΚΟ Cousteau Divers, και ο Πέτρος Νικολαΐδης, ο οποίος ήταν στο πλήρωμα του Calypso το 1977 και έκανε καταδύσεις μαζί με τον Ζακ-Υβ Κουστό στα ναυάγια του Βρετανικού και των Αντικυθήρων, είχαν ήδη από το 2010 την ιδέα να δημιουργηθεί μια ΘΠΠ στη Σαντορίνη, σε μία περιοχή 9,8 χιλιομέτρων ακτογραμμής και 6 χιλιομέτρων θαλάσσιας ζώνης.

Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων απέρριψε το αίτημα ζητώντας τεκμηρίωση των λόγων που κάνουν απαραίτητη τη θέσπιση ΘΠΠ. Αυτήν την τεκμηρίωση έδωσε το 2016 η βιολόγος του ΕΛΚΕΘΕ Μαρία Σαλωμίδη με paper στην επιθεώρηση Mediterranean Marine Science που συνέγραψε μαζί με τη Sylvaine Γιακουμή, τον Γιάννη Ίσσαρη, τη Μαρία Σίνη, τον Βασίλη Γερακάρη και τον Κωνσταντίνο Τσιάμη. Η Σαλωμίδη ήταν στη Σαντορίνη και μίλησε στην εκδήλωση για τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές για το πώς η ποικιλομορφία του σαντορινιού τοπίου έξω από το νερό υπήρχε και μέσα στο νερό.Όμως στην προ οκταετίας έρευνα τους για την ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η Σαλωμίδη και οι συνάδελφοί της έδειξαν:

• Κατάρρευση της δασώδους βλάστησης των υφάλων.
• Μεγάλο πλήθος ανώριμων ατόμων ψαριών με πλήρη απουσία των θηρευτών και επικράτηση των φυτοβόρων.

Η εικόνα αυτή οδηγεί στη ραγδαία εξαφάνιση του υποθαλάσσιου τοπίου. Και η διοίκηση του υπΑΤ, όπου υπάγεται η Γενική Διεύθυνση Αλιείας, προκειμένου να διατηρήσει την ανάπτυξη, συνεχίζει με όσα ξέρει, δηλαδή τις μεθόδους που οδήγησαν στην περιβαλλοντική υποβάθμιση της θάλασσας. Πρόκειται για φαύλο κύκλο.

«Θα έλεγα για τον βυθό της Σαντορίνης ότι πρόκειται για ένα νεκροταφείο της θάλασσας» είπε ο πρόεδρος των αλιέων του νησιού Κυριάκος Πρέκας. «Κι αυτό το νεκροταφείο της θάλασσας πρέπει να το μετατρέψουμε σε μαιευτήριο της θάλασσας» συμπλήρωσε. 

Ο Αμοργιανός ψαράς Γιώργος Ρούσσος, από την πλευρά του, είπε ότι δεν του άρεσε που ο γιος του αποφάσισε να γίνει ψαράς. Ο Ρούσσος είχε σκεφτεί πολλές φορές να τα παρατήσει αλλά δεν το έβαλε κάτω, κυρίως εξαιτίας της απόφασης του γιου του να ακολουθήσει τη δουλειά του πατέρα του: «Στα παιδιά μας κοινωνία καλή δεν παραδώσαμε. Ελπίζουμε να τους παραδώσουμε μια καλή θάλασσα».